سلام پرتوکار

توموگرافی کامپیوتری کوانتیته (برش نگاری رایانه ای مقداری) یا دانسیتومتری QCT روشی است که جهت اندازه گیری تراکم استخوان مورد استفاده قرار می گیرد. یکی از سه روش پذیرفته شده ی بنیاد ملی استئوپروز به عنوان روشی مفید و ایمن در ارزیابی پوکی استخوان است.  QCT اندازه گیری تراکم استخوانی است که جهت تشخیص پوکی استخوان استفاده می شود مشابه اندازه گیری کلسترول که جهت ارزیابی بیماری های عروق کرونری قلب  یا فشار خون استفاده می شود، است. داده ها برای اندازه گیری میزان خطر و تعیین نیازمندیها، انتخاب  درمان مناسب به کار برده می شوند.

اساس دانسیتومتری QCT و سایر روش های تراکم سنجی استخوان(SPA, DPA, DXA/QDR) میزان جذب بیشتر اشعه ایکس به وسیله بافت های کلسیفیه نسبت به بافت های اطراف است به طوریکه اندازه گیری دانسیته CT می تواند در اندازه گیری تراکم کلی استخوان در درون نمونه ای از بافت مورد استفاده قرار گیرد. این متد از سال 1978 مورد استفاده قرار گرفته و بهبود یافته است و از آن زمان تا کنون از فانتوم کالیبراسیون و روش اسکن مشابه ای استفاده می شود.  دقت روش معمولی ( 2 بعدی) 2-3 درصد است و برای روش 3 بعدی QCT حدود 1 درصد است، بنابراین مانیتورینگ بیماران در فواصل سالیانه نتایج مفیدی در پی خواهد داشت.

QCT چه تفاوتی با سایر روش ها دارد؟

QCT و DXA  هر دو تراکم استخوانی مهره ها را اندازه می گیرند که از مزایای مهم نسبت به روش هایی مانند سونوگرافی است که اسخوان را در اسکلت محیطی جاییکه دانسیته استخوان به کندی در پاسخ به درمان بیماری تغییر می کنداندازه گیری می کند.

استخوان ستون فقرات ترکیبی از استخوان اسفنجی بازگشت پذیر و استخوان متراکم با تغییرات کند می باشد. DXA مجموع این دو قسمت را اندازه گیری می کنند درحالیکه  کلسیفیکاسیون آئورت و استئوفیت ها نیز محاسبه مواد معدنی استخوانی در ستون فقرات محاسبه می شود.

فقط QCT هنگام آنالیز فعالیت متابولیکی استخوان اسفنجی را به صورت منفرد حساب می کند. DXA لترال شیوه ی جدیدتری است که اخیرا حساسیتی متوسط بین QCT به عنوان روشی با حساسیت بالا و DXA معمولی به عنوان روشی با حساسیت پایین جهت آشکار سازی پوکی استخوان نشان داده است این در حالی است که این روش 4-10 بار اکسپوژر دارد و  دقت کمتری دارد زمان آزمون نیز در مقایسه با DXA معمولی افزایش یافته است. روش جدید سونوگرافی زانو یا پاشنه پا جهت  غربالگری پوکی استخوان  مورد استفاده قرار می گیرد اما مانند QCT یا DXA که تراکم استخوانی را اندازه می گیرند نیست و نمی تواند در اندازه گیری ستون فقرات که بیشترین شکستگی های ناشی از پوکی استخوان در آن روی می دهد استفاده شود.

QCT چگونه انجام می شود؟

QCT در هر CT  اسکنر مدرن انجام می شود و  تقریبا 10 دقیقه طول می کشد. یک اسکن اسکات لترال از توراسیک تحتانی و فقرات کمری میانگین دانسیته (CT value) از 4 سانتی متر مکعب از استخوان اسفنجی در هر مهره اندازه گرفته می شود و به عنوان معادل تراکم استخوانی با K2HPO4 استاندارد استخوان مقایسه می شود، گرفته می شود. اسکن هایی با ضخامت 10 میلی متراز صفحه میانی از 4 جسم مهره از T11 تا L4 گرفته می شود.

اسکن های اگزیال و اسکات جهت ارزیابی مقدار عددی و هر مقدار وابسته  یا  یافته های تصادفی( فشردگی های مهره ، سنگ های کلیه و ...) برداشته می شود سپس در گزارش ذکر می شوند.

سپس متوسط دانسیته ی استخوانی بیمار:

به صورت گرافیکی با سن و جنس نظیر بیمار مقایسه می شود.

بسته به آستانه خطر شکستگی در زیر منحنی احتمال ایجاد شکستگی تعیین می شود.

درجه شکستگی در گروه سنی و دانسیته استخوانی مشابه طبقه بندی می شود.

میزان تشعشع در هنگام اکسپوژر چگونه است؟

تمام ابزار های اندازه گیری دانسیته استخوانی به جز التراسوند به منظور تعیین درصد استخوان از  مقدار کوچکی از تشعشع  استفاده می کنند. در مطالعات معمولی QCT اکسپوژر به 4 برابر در برش هایی به ضخامت 10 میلی متر از شکم و رادیوگرافی لترال دیجیتال  محدود شده است. اکسپوژر گنادال قابل اندازه گیری برای روش های با دوز پایین که به طور معمول در QCT مورد استفاده قرار می گیرد وجود ندارد.

اکسپوژر نسبی مغز استخوان تقریبا در حدود 5 میلی رم برای کل بدن است. برای مقایسه می توان گفت یک گرافی chest حدودا 3 میلی رم معادل کل بدن، مسافرت هوایی بین دو کشور حدود 2 میلی رم و اشعه طبیعی زمینه حدود 365 میلی رم در سال تشعشع دارند.

بیمه

شرکت های بیمه و مراقبت های پزشکی ممکن است هزینه آزمونهای QCT را با تهیه مدارک لازم باز پرداخت کنند. در آمریکا معمولا بیمه از 125 تا 150 دلار را شامل می شود در حالیکه شرکت مراقبتهای پزشکی معمولا 110 دلار را تقبل میکند.

 انجمن ملی استئوپروز برای QCT  ،4 نشانه کلینیکی تعریف کرده است:

برای تشخیص دانسیته استخوانی در زنان قبل از یائسگی برای آغاز درمان با استروژن

برای اثبات تشخیص پوکی استخوان یا ارزیابی شدت آن در سابقه مراقبتهای بالینی عمومی

جهت مانیتورینگ دانسیته استخوانی در بیمارانی که  درمان گلوکوکورتیکوئید دریافت می کنند.

برای تشخیص دانسیته پایین استخوانی در بیمارانی با  اختلالات متابولیک مانند هایپر پاراتیروئیدیسم اولیه ی خیفف

این مقاله رو از سایت radiologyinfo.com انتخاب و ترجمه کردم و برای اینکه بهتر متوجه متن مقاله بشین از تصاویری که از گوگل گرفتم استفاده کردم.اگه فرصت ندارید بخونید حتما ذخیره کنید و سر فرصت بخونید، امیدوارم کاستی های ترجمه ایش رو به بزرگواری خودتون ببخشید.

اسکن تراکم استخوان (DXA) چیست؟

اسکن تراکم استخوان، که  با نام سنجش میزان جذ ب دو گانه انرژی اشعه ایکس (DXA) مخفف عبارت Dual-energy X-ray Absorptiometry و یا  تراکم سنجی استخوان نیز نامیده می شود، نوعی از تکنولوژی برگرفته از پرتو ایکس است که برای اندازه گیری میزان از بین رفتگی استخوان استفاده می شود. امروزه DXA روش استاندارد اندازه گیری چگالی  مواد معدنی استخوان(BMD) است.

عکسبرداری با اشعه ایکس نوعی آزمایش غیر تهاجمی پزشکی است. که به پزشکان در تشخیص و درمان بیماریها کمک می کند.

عکسبرداری با اشعه ایکس شامل قرار دادن  بخشی از بدن با در معرض دوز کمی از اشعه یونساز، برای تولید تصاویری از داخل بدن است. پرتوی ایکس قدیمی ترین و رایج ترین وسیله ای است که از آن جهت  تصویربرداری پزشکی استفاده می شود.

DXA اغلب در ستون فقرات تحتانی و لگن انجام می شود. در برخی از کودکان و بزرگسالان، گاهی اوقات کل بدن اسکن می شود. دستگاه های محیطی که از اشعه ایکس یا امواج فراصوت استفاده می کنند؛ گاهی برای نمایش دادن توده کم استخوان به روی صفحه نمایش استفاده می شوند. در برخی از مراکز، سی تی اسکن نیز می تواند با نرم افزار ویژه ای برای تشخیص و یا بررسی توده کم استخوانی QCT مورد استفاده قرار گیرد. QCT روش دقیقی است، اما معمولا کمتر از اسکن DXA  مورد استفاده قرار می گیرد.

برای خواندن کامل متن و دیدن تصاویر آموزشی به ادامه مطلب بروید